از بند ستم رها شو … (به بهانهٔ آیهٔ ۶ سورهٔ هود)

🔸 سورهٔ هود، آیهٔ ۶: هیچ جنبنده‌ای در زمین نیست مگر این که روزی‌اش تنها بر عهده خداست… .

🔸 بحث‌های کلامی مفصل (و گاه بی‌فایده‌ای) در این مورد وجود دارد که چرا «روزی»، هر چند که از جانب دیگران به دستمان برسد، در واقع از جانب خدا است.

اما بگذارید جور دیگری به این آیه نگاه کنیم: اگر خداوند را روزی‌دهندهٔ همهٔ موجودات، و کفایت‌کنندهٔ همهٔ مردم بدانیم، چطور می‌توان از روزی مکفی او بهره‌مند شد؟ چطور می‌شود به مدد روزیِ خداوند، از بردگی در نظام‌های شغلی‌ای که نیازهای ابتدایی انسان‌ها را در نظر نمی‌گیرند رها شد؟ از کار در نظام‌هایی که در خدمت‌ ستم‌گران هستند؟ و نظام‌هایی که رشد انسان (در حوزه‌های معنوی، اجتماعی، سیاسی، …) را محدود می‌خواهند و محدود می‌کنند؟

🔸 توکل بر خدای کفایت‌کننده، به معنی بهره‌گیری از مسیرهایی است که او در این عالم گذاشته، و پاسخ خود را منوط به قدم نهادن در آن مسیرها کرده.

دو مسیرِ بسیار مهم برای بهره‌مندی از روزیِ کافیِ خداد داد (که پایه در سیرهٔ پیامبر(ص) پایه دارند) ساده‌زیستی و برادری هستند.

🔸 ساده‌زیستی، اینکه نیازهای مادی را به حداقل برسانیم و وابستگی‌های مادی‌مان را کم کنیم، بندهای زیادی را از دست و پایمان باز می‌کند. اگر نیازی به این نداشته باشم که درآمد خیلی زیادی کسب کنم، اگر بتوانم خوراکم را کم کنم، به پوشاک ضروری کفایت کنم، و با چند نفر هم‌خانه شوم، می‌توانم بخش بزرگی از زندگی‌ای را که در راه کسب درآمد می‌گذرانم صرف علم‌آموزی و مهرورزی و مبارزه برای عدالت و جهاد برای رسیدن به هر ارزش دیگری که می‌شناسم و می‌پسندم کنم.

به علاوه، در این زندگی جدید ستم‌گر کنترل کمتری بر من دارد و نمی‌تواند من را از قطع کردن روزی‌ام بترساند. همیشه آمادهٔ مبارزه با ستم هستم، چون چیز زیادی برای از دست دادن ندارم.

🔸 امام علی(ع) می‌فرمایند:

و چنان بینم که گوینده‌ی شما بگوید: اگر پسر ابوطالب را خوراک این است، ناتوانی او را از کشتن هماوردان بنشاند، و از جنگ با دلاور مردان بازماند. بدانید درختی را که در بیابان خشک روید شاخه سخت‌تر بود، و سبزه‏‌های خوش‌نما را پوست نازک‌تر، و رستنی‌های صحرایی را آتش افروخته‏‌تر، و خاموشی آن دیرتر.

🔸 برادری نیز، که یک ویژگی بسیاری مهمش شریک شدن با برادران در ضروریات زندگی است، مسیرهایی را می‌گشاید که قابل پیش‌بینی نیستند. در صدر اسلام، مهاجرین، که تمام زندگی خود را در مکه گذاشته بودند و به مدینه آمده بودند، در خانه و اموال انصار شریک شدند و این دوران دشوار را به مدد هم پشت سر گذاشتند،‌ و بهشت برادری را تجربه کردند.

🔸 ساده‌زیستی و برادری ما را مستعد بهره‌مند از روزیِ کافی خدا می‌کند. و کم کم روزی‌های دیگری از خدا را درک می‌کنیم که پیش از این، يعنی زمانی که در خانهٔ محصور خودمان و تنها به فکر خود و خانواده‌مان بودیم، هرگز درک نمی‌کردیم؛ روزیِ شجاعت، روزیِ محبت مردم و محبت خدا، روزیِ حکمت، روزیِ خالص شدن برای خدا و … را از جانب خدای رزاق دریافت می‌کنیم.

و متوجه می‌شویم روزی انسان قرار نبوده تنها خوراک و پوشاک و مسکن باشد. روزیِ انسان قرار بوده درک بهشت پروردگار از همین جا باشد؛ بهشتِ دوستی پروردگار و هم‌صحبتی با او، بهشت خیرخواهی برای مردمی که همگی خانوادهٔ او هستند، و بهشت دوستی با بندگان پاک او و هم‌صحبتی و همراهی با ایشان.

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *