بسم الله الرحمن الرحیم
فصل سرما فرا رسیده است. این فصل با همه‌ی زیبایی‌هایش، زحمات زیادی هم برای عده‌ای از مردم به همراه دارد؛ آن نیازمندانی که در تهیه پوشاک گرم مشکل دارند، خانه‌شان مناسب فصل سرد نیست یا اینکه اصلاً خانه‌ای ندارند. زیبایی این فصل می‌تواند دو چندان باشد اگر آن را فرصتی برای یاری یکدیگر بدانیم و همه‌ی خانه‌های شهر را به شعله‌ی برادری و مهر گرما بخشیم، گرمایی که خود بیش از هرکس بدان محتاجیم.
در ادامه راجع به بعضی نیازمندی‌های محرومین در فصل زمستان صحبت می‌کنم و پیشنهادهایی برای رفع این نیازمندی‌ها ارائه می‌دهم. امیدوارم که با ارسال نظراتتان در تکمیل این پیشنهادها مشارکت کنید، و همین‌طور در رساندن این پیشنهادها به دست دیگران کوشا باشید.
دسترسی به نیازمندان
در این مطلب در مورد چند راه برای یاری رساندن به محرومان صحبت خواهیم کرد. اما پیش از این کار، باید راه‌های دسترسی به نیازمندان را بررسی کنیم. چند روش پیشنهادی برای این منظور در ادامه آمده است. این راه‌های دسترسی در اجرای برنامه‌های دیگر برای محرومین نیز می‌توانند مفید باشند.
- بسیاری از مدارس محروم، فهرستی از دانش‌آموزان نیازمند دارند و اگر بدانند شما قصد کمک به آنها را دارید به خوبی با شما همکاری می‌کنند. بعضی از مسئولین مدرسه (مثلاً مدیر یا مربی بهداشت)، افراد واقعاً دغدغه‌مندی هستند و تلاش زیادی برای رفع مشکلات دانش‌آموزان نیازمند می‌کنند. اگر بتوانید یکی از این افراد را بیابید، با اطمینان خوبی می‌توانید کمک‌های خود را به دست دانش‌آموزان نیازمند برسانید.
- امکان دسترسی به عده‌ی زیادی از افراد بی‌خانمان از طریق مراکز DIC یا سرپناه (Shelter) وجود دارد. اگر بخواهم خلاصه بگویم، DIC مرکزی است که به افراد دچار اعتیاد خدماتی برای داشتن یک زندگی سالم‌تر و جلوگیری از شیوع بیماری‌ها در بین آنان را ارائه می‌دهد. شلتر (سرپناه) مرکزی است که این افراد می‌توانند شب را آنجا سر کنند. بیشتر افرادی که به این مراکز مراجعه می‌کنند بی‌خانمان هستند.
- در محله‌هایی که افراد نیازمند بیشتری زندگی می‌کنند، معمولاً کسانی هم پیدا می‌شوند که نیازمندان را می‌شناسند و از طرق مختلف سعی در رفع مشکلات آنها می‌کنند. اگر بتوانید یکی از این رابطان را پیدا کنید، به تعداد زیادی از خانواده‌های نیازمند دسترسی خواهید داشت. اگر بتوانید مؤسسه خیریه مورد اطمینانی هم پیدا کنید، این دسترسی برایتان میسر می‌شود.
- بسیاری از خانواده‌های تحت پوشش سازمان بهزیستی به خانواده‌هایی به شدت نیازمند هستند. هر چند خود من در مورد عملکرد سازمان بهزیستی انتقادهای زیادی دارم، اما معتقدم که در بین مددکارهای این سازمان افراد صادقی پیدا می‌شوند که دغدغه‌ی حل مشکلات افراد تحت پوشش را دارند، ولی امکانات زیادی در اختیارشان نیست. اگر بتوانید این مددکاران را بشناسید و حسن نیت خود را به آنها نشان دهید، با شما همکاری خوبی در کمک رساندن به خانواده‌ها خواهند کرد.
نیازمندی‌های محرومین در فصل سرد
1- پوشاک گرم
یکی از ابتدایی‌ترین نیازهای محرومین در فصل سرد، پوشاک گرم است. پوشاک مناسب، اقلامی همچون کاپشن، لباس گرم‌کن، لباس بافتنی، شلوار گرم، دستکش، جوراب، کلاه و کفش را شامل می‌شود. بعضی افراد در این مورد نیازمندی شدیدتری دارند، مثلاً کودکان یا افراد کارتن‌خواب. بعد از تهیه پوشاک، می‌توانید از مسیرهایی که در قسمت قبل گفته شد پوشاک را به دست نیازمندان برسانید.
برای تهیه پوشاک دو راه دارید: جمع‌آوری مشارکت‌های مالی و خرید پوشاک نو، یا تهیه پوشاک دست دوم از آشنایان. در هر دو مورد می‌توانید با دادن فراخوان از طریق email یا پیامک، افراد را به مشارکت در برنامه دعوت کنید. در فراخوانی که برای تهیه پوشاک دست دوم می‌دهید، حتماً شرط تمیز و قابل استفاده بودن لباس را ذکر کنید. همین‌طور از افراد درخواست کنید که اگر لباس احتیاج به تعمیر دارد خودشان این کار را انجام دهند.
اگر قصد خرید لباس نو را دارید، حتماً سراغ عمده‌فروشی‌ها بروید. احتمالاً از تفاوت قیمت عمده‌فروشی‌ها با فروشگاه‌های سطح شهر تعجب خواهید کرد. بعضی عمده‌فروشی‌ها اگر در مورد کاری که قصد انجامش را دارید بدانند، ممکن است حاضر شوند قیمت را پایین‌تر هم بیاورند.
2- تهیه وسایل گرمایشی و تعمیر خانه
نیاز به وسایل گرمایشی مناسب یک نیاز مهم دیگر محرومین است. می‌توانید خانواده‌های نیازمند را از روش‌هایی که پیش‌تر گفته شد بیابید و در صورتی‌که به بخاری مناسب احتیاج دارند، از طریق دادن فراخوان به خیرین برای آنها بخاری دست دوم یا نو تهیه کنید. خانواده‌هایی هم هستند که حتی از داشتن آب‌گرم‌کن محرومند.
یک نیاز دیگر خانواده‌های نیازمند، انجام تعمیرات لازم منزل است تا برای بارش‌های زمستانی داشته باشند. تعمیر عایق سقف خانه یا دیگر تعمیرات ممکن، می‌تواند کمک شایان توجهی به این خانواده‌ها باشد.
این فقط خانواده‌های محروم نیستند که از داشتن وسایل گرمایشی مناسب بی‌بهره‌اند. مدارس زیادی هم پیدا می‌شوند که وسایل گرمایشی ایمنی ندارند. بد نیست این گزارش را بخوانید تا کمی بیشتر در مورد حوادثی که وسایل گرمایشی ناامن در مدارس پیش آورده بدانید. خیلی از مدارس برای ایمن‌سازی سیستم گرمایشی‌شان نمی‌توانند روی کمک آموزش و پرورش حساب کنند. بنابراین کمک برای تهیه وسایل گرمایش امن نیز گزینه‌ای مناسب برای پیگیری است. به علاوه، در صورت امکان می‌توانید کمک به تعمیرات مدرسه را نیز در برنامه داشته باشید.
3- وعده‌های غذایی گرم و مقوی
یک وعده‌ی غذایی گرم، می‌تواند کمک مؤثری برای یک بی‌خانمان که زمان زیادی را در هوای سرد می‌گذراند باشد. می‌توانید غذای پخته شده را از طریق مراکز DIC و شلتر به دست بی‌خانمان‌ها برسانید.
دانش‌آموزان محروم هم در فصل سرما احتیاج جدی‌تری به تغذیه مناسب دارند. می‌توانید چند وعده صبحانه‌ی دانش‌آموزان یک مدرسه در منطقه‌ای محروم را به عهده بگیرید. غذاهای پرانرژی مثل ترکیبات کنجد یا خرما و غذاهایی که می‌توانند به صورت گرم مصرف شوند، مثل آش یا لوبیا گرم، برای این کار مناسب‌ترند.
خانواده‌های محرومین نیز یک گزینه برای دریافت غذا هستند. این خانواده‌ها را چنان‌که پیش‌تر گفته شد می‌توانید از طریق رابطین مورد اعتماد، بهزیستی یا مؤسسات خیریه بیابید. غذا را می‌توانید با همکاری رابطین یا مؤسسات به صورت گرم به دست خانواده‌ها برسانید؛ اما معمولاً بهتر است که مواد غذایی پخته‌نشده را برای خانواده‌ها تأمین کنید (حبوبات، غلات، خرما، روغن، تخم‌مرغ و …).
4- پیگیری اجتماعی برای احداث گرم‌خانه‌ها
«گرم‌خانه» محلی است که افراد بی‌خانمان می‌توانند شب‌های سرد را آنجا سپری کنند و از یک وعده غذای گرم و خدماتی دیگر، مثلاً مشاوره رایگان، بهره گیرند. تا جایی که من خبر دارم، بعضی از شهرهای ایران (مثلاً تهران یا مشهد) دارای گرم‌خانه (یا مرکزی با کارآیی مشابه، مثلاً «سرپناه» که پیش از این در موردشان صحبت شد) هستند. اما احتمالاً تعداد این مراکز در این شهرها کافی نیست، و اغلب شهرهای ایران اصلاً چنین مراکزی ندارند. من سال گذشته تحقیقی در مورد وجود این مراکز در شیراز انجام دادم، که می‌توانید نتیجه‌ی آن را در این آدرس مطالعه کنید.
کاری که از دست ما بر می‌آید، اطلاع‌رسانی در مورد این مسئله و پیگیری مسئولین محل زندگی‌مان برای احداث چنین مراکزی است. می‌توانید خودتان، یا با همراهی عده‌ای از دوستان، یا با همراه کردن بعضی افراد که وجاهت اجتماعی بالاتری دارند (مثلاً پزشکان یا اساتید دانشگاه)، از مسئولین در مورد این مراکز توضیح بخواهید و پیشنهاد احداث این مراکز را بدهید. می‌توانید حضوری با مسئولین بهزیستی، فرمانداری، واحد اجتماعی-فرهنگی شهرداری، یا واحد پزشکی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی ملاقات کنید، یا با آنها نامه‌نگاری نمایید.
به علاوه، می‌توانید در مورد این مشکل در روزنامه‌های محلی یا وب‌سایت‌ها مطلب منتشر کنید، و از مسئولین بخواهید که به این مشکل رسیدگی کنند. در صورتی‌که این راه را در پیش گرفتید، بهتر است با ذکر تجربه‌های جاهای دیگر نشان دهید که این کار غیرممکن و دور از دسترس نیست. البته طبیعتاً در این مسیر بهتر است اطلاعات لازم را به دست آورید؛ این کار را می‌توانید از طریق مطالعه کتاب‌های مناسب، مقالات مرتبط روزنامه‌ها و جستجو در اینترنت انجام دهید.
***
امیدوارم که عمل به این پیشنهادها بتواند زمستانی «گرم» را برایمان رقم بزند. خوب است این را هم به یاد بیاوریم که شب‌های زمستانی فرصتی عالی برای بودن با اعضای خانواده و نزدیکان و بهره بردن از این رابطه‌هاست. این شب‌ها را می‌توان به خاطره‌گویی، کتاب‌خوانی، شعر خوانی، بحث و گفتگو راجع به مسائل مختلف زندگی و … گذراند و از وجود هم بهره‌مند شد. به علاوه می‌توان به دیدار سالمندان، بیماران یا معلولین رفت و اوقاتی را با آنان سپری کرد، از تجربه‌هایشان شنید، آتش امیدی برافروخت، تصمیمی تازه گرفت و قدم در راه‌هایی تازه گذاشت. دیری است که از یکدیگر محروم مانده‌ایم.
(مطالعه این مطلب نیز می‌تواند ایده‌بخش باشد.)
پی‌نوشت:
اگر در مورد اجرای این برنامه‌ها، یا برنامه‌های مشابه تجربه یا خاطره‌ای دارید که آن را برای دیگران مفید می‌دانید، خوشحال می‌شوم که خاطره‌ی خود را در قسمت نظرات با دیگران به اشتراک بگذارید. می‌توانید تجارب و خاطرات مربوط به رابطه‌های خوب با اعضای خانواده و خویشاوندان یا دیدار با سالمندان و بیماران را هم در اینجا بازگو کنید. خاطرات شما می‌تواند برای دیگران ایده‌بخش باشد، دانش جدیدی به آنها بدهد و آنها را در این مسیر دلگرم‌تر کند.