🔸 فردا عید قربان است. «قربان» کردن نعمت، به کارگیری نعمت است برای «تقرب» و نزدیک شدن به پروردگارمان.
اما پرسش این است که کدام مسیر ما را به پروردگارمان نزدیک می‌کند؟ و نزدیک شدن به او چه نشانه‌ها و نتایجی دارد؟
🔸 یک پاسخ معروف برای این پرسش که چه چیز ما را به پروردگار نزدیک می‌کند، این است که «ذکر» سبب نزدیکی است. در حدیثی از امام علی(ع) نقل شده است که «ذکر همنشینی با محبوب است.»
بسیار پیش می‌آید که ذکر را تنها امری ذهنی می‌دانیم، یا وردی که بر زبان جاری می‌شود. اما در روایات بر این تأکید شده که ذکر، به یاد داشتن خدا در موقعیت‌های مختلف زندگی است. مثلاً آنکه ذکر پروردگارش را با خود دارد، از مقابله با ستم و «قیام به عدالت» بیم ندارد، هر چند به زیان خود یا نزدیکانش باشد(1)سورۀ نساء، 135: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، پیوسته به عدالت قیام کنید و برای خدا گواهی دهید، هر چند به زیان خودتان یا [به زیان] پدر و مادر و خویشاوندان [شما] باشد..
🔸 این «ذکر» است که به پروردگار نزدیک می‌کند، اما باید در این مورد فکر و بحث کنیم که ذکر پروردگار، بر سر نعمت‌هایی که در اختیار داریم چه می‌آورد و به چه انواعی از «قربان» کردن فرا می‌خواند.
«ذکر» رب، چه می‌کند با پول من؟ با رابطه با همسرم و فرزندانم؟ با روابط خویشاوندی؟ چه می‌کند با روابطم در محیط کار؟ چه می‌کند با شهرتم؟ با زبان‌آوری و خوش‌سخنی‌ام؟ چه می‌کند با دانش و سوادم؟ با توانایی بدنی‌ام؟ با موقعیت اجتماعی‌ام؟
🔸 امام حسین(ع)، یک سال پیش از مرگ معاویه، در ایام حج در سرزمین «منا» خطبه‌ای برای مسلمانان خواندند. آنچه باعث می‌شود این خطبه تداعی شود، روش امام(ع) برای نزدیکی به پروردگارش است که در این خطبه و در عملکرد آتی وی آشکار است؛ شیوه‌ای از «قربان» کردن انواع نعمت‌هایی که در اختیار دارد.
در این خطبه امام رفتار مخاطبان خود را نکوهش می‌کند، و سخنی می‌گوید که به این بحث ما مستقیماً مربوط است:
…شما در [ادای] بیشتر حقوق خداوند کوتاهی کردید و حق امت را خوار شمردید؛ پس حقوق ضعیفان را تباه ساختید، و در طلب آنچه که حق خود می‌پنداشتید برآمدید. [در راه ادای این حقوق] نه مالی خرج کردید و نه جانی را به خاطر آن که خلقش کرده به خطر انداختید و نه در راه خدا با عشیره‌ای در افتادید. آیا شما از درگاه خداوند، بهشت او و همنشینی پیامبرانش و امان از عذابش را آرزو دارید؟
سپس می‌فرمایند:
ای آرزومندان از درگاه خدا! می‌ترسم کیفری از کیفرهای او بر شما فرود آید، زیرا شما از کرامت خدا به منزلتی دست یافتید که بر دیگران برتری داده می‌شوید. کسی را که به وسیله‌ی خدا به شما شناسانده می‌شود گرامی نمی‌دارید، و خود به سبب خدا در میان بندگانش گرامی داشته می‌شوید. می‌بینید که پیمان‌های خدا شکسته می‌شود و باکتان نیست. اگر پاره‌ای از پیمان‌های پدرانتان شکسته شود نگران [و پریشان] می‌گردید، و [حال آنکه] پیمان رسول خدا خوار و ناچیز شده است.
کوران و گنگان و بیماران زمینگیر در شهرها به حال خود رها شده‌اند و به آن‌ها ترحمی نمی‌شود. [با این حال،] شما به کاری که شایسته‌تان است برنمی‌خیزید و دیگران را نیز در این راه مدد نمی‌رسانید و با مسامحه و سازش با ستمکاران خود را آسوده می‌دارید. این همه، از جمله چیزهایی است که خدا شما را بدان فرمان داده، [یعنی] نهی [از بدی] و بازداشتن یکدیگر [از زشتی‌ها]، و شما از آن غافلید.
🔸 باشد که به مدد چنین راه-نمایی‌هایی، فردا و هر روز سال، به حقیقت برایمان عیدِ «قربان» شود؛ روز تقرب به پروردگار نیکی‌های کمال‌یافته.
متن کامل خطبۀ منا را می‌توانید از آدرس زیر دریافت کنید.
پی‌نوشت
| ↑1 | سورۀ نساء، 135: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، پیوسته به عدالت قیام کنید و برای خدا گواهی دهید، هر چند به زیان خودتان یا [به زیان] پدر و مادر و خویشاوندان [شما] باشد. |
|---|